هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه گفت: کشورهای خشک، نیمه خشک و کم آب مانند ایران، الگوی زندگی و مدل توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را با در نظرگرفتن روند تغییرات محیطی واقلیمی و پیش‌بینی پیامدهای آن تدوین کنند.
مصطفی محقق در پاسخ به این سوال که آخرین وضعیت و پیامدهای تغییرات اقلیمی در سال ٢٠٢١ را چگونه ارزیابی می کنید، اظهار داشت: طبق آخرین یافته های Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) به عنوان عالی ترین مرجع بین المللی رسمی برای مطالعه و ارزیایی وضعیت و پیامدهای تغییر اقلیم در زمان حاضر افزایش درجه حرارت کره زمین، صرف نظر از اینکه چقدر انتشار گازها را کاهش دهیم دستکم تا نیمه قرن حاضر ادامه خواهد یافت.
وی ادامه داد: بنابراین احتمال کمی وجود دارد که بتوان افزایش درجه حرارت تا زیر ١/۵ درجه را کنترل کرد. اگر اقدامات لازم به صورت فوری برای کاهش انتشار گازها صورت نگیرد، دمای زمین تا ٢ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت.
هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (APDIM) با تاکیدبر اینکه گزارش های قبلی (IPCC) نقش انسان را با «احتمال زیاد» به عنوان عامل اصلی بروز بحران اقلیمی ارزیابی کرده بود، تاکید کرد: طبق مهم ترین یافته ها و خروجی های گزارش جدید این مرجع بین المللی برای مطالعه و ارزیابی وضعیت و پیامدهای تغییر اقلیم پدیده ها و رویدادهای شدید آب و هوایی افزایش خواهد یافت. موج گرما، سیل، خشکسالی و آتش سوزی در طبیعت افزایش خواهد یافت و این روند حتی با کنترل افزایش درجه حرارت تا زیر ١/۵ درجه سانتیگراد هم صعودی خواهد بود.
محقق با بیان اینکه در این خصوص تقریبا زمان را از دست داده ایم، توضیح داد: برای کنترل افزایش درجه حرارت تا حداکثر ١/۵ درجه سانتیگراد، مجموع مقدار دی اکسید کربن منتشر شده نباید بیشتر از ۴٠٠ میلیارد تُن تا نیمه قرن جاری شود.
وی گفت: اگر همین امروز اقدام کنیم، بازهم می توانیم مانع بروز بدترین پیامدهای تغییر اقلیم شویم. اگر بتوانیم انتشار گازهای گلخانه ای را در دهه آینده به طور قاطع کاهش دهیم و مقدار گازهای گلخانه ای تولید شده و گازهای گلخانه ای رفع شده از اتمسفر را برابر (Net zero) سازیم، هنوز امکان رسیدن به هدف کنترل افزایش درجه حرارت زمین تا ١/۵ درجه سانتیگراد را داریم.
این مقام مسوول در سازمان ملل متحد افزود: برای اطلاعات بیشتر علاقه مندان به موضوع تغییر اقلیم و دانستن چرایی اهمیت افزایش گرمای کره زمین بین ١/۵ تا ٢ درجه تا سال ٢٠۵٠، جالب است بدانیم در طول ۵ هزار سال گذشته حرارت کره زمین تنها پنج درجه سانتیگراد افزایش یافته است.
انسان عامل اصلی بروز بحران اقلیمی
وی با تشریح خروجی های راهبردی و کلان این گزارش برای سیاستگذاری برای مقابله با تغییرات اقلیمی اظهار داشت: کاملا روشن است که تاثیر اقدامات انسانی موجب گرم شدن اتمسفر، اقیانوس ها و زمین شده است. تغییرات گسترده و سریع در اتمسفر، اقیانوس ها و آب های منجمد و بخش زیستی کره زمین روی داده است.
محقق با اشاره به اینکه دامنه تغییرات اخیر در مجموعه سیستم اقلیمی و وضعیت فعلی بسیاری از ابعاد سیستم اقلیمی نسبت به قرون و هزاران سال پیش بی سابقه است، گفت: تغییر اقلیم ناشی از اقدام بشر هم اکنون موجب تشدید شرایط آب و هوایی و اقلیمی در همه مناطق کره زمین شده است. شواهد تغییرات مشاهده شده مانند موج گرما، بارش های شدید، خشکسالی و توفان های مناطق حاره ای به ویژه در خصوص ارتباط این تغییرات به عوامل انسانی نسبت به پنجمین گزارش منتشر شده، تقویت شده است.
وی افزود: ارتقای دانش موجود در خصوص فرآیندهای اقلیمی، شواهد دوره های پیشین اقلیمی و پاسخ سیستم اقلیمی به تحمیل تشعشعات به زمین بهترین برآورد معادله حساسیت اقلیمی سه درجه سانتیگراد با برد محدودتر نسبت به گزارش پنجم را ارائه می کند.
افزایش انتشار گازهای گلخانه ای تا اواسط قرن جاری
هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (APDIM) با اشاره به احتمالات گوناگون در خصوص آینده اقلیم یادآور شد: درجه حرارت سطح زمین حداقل تا اواسط قرن جاری با در نظر گرفتن همه سناریوهای انتشار گازها افزایش خواهد یافت. اگر در مقدار دی اکسید کربن و انتشار دیگر مواد گازهای گلخانه ای کاهش جدی طی دهه های آینده صورت نگیرد، افزایش گرمای کره زمین در قرن بیست و یکم از مقدار ١/۵ و حتی ٢ درجه سانتیگراد فراتر خواهد رفت.
وی گفت: تغییرات بزرگتری در سیستم اقلیمی به دلیل ارتباط مستقیم با گرم شدن جهانی روی خواهد داد. این تغییرات شامل افزایش تعدد و شدت پدیده های بسیار گرم، موج گرما، بارش های شدید و خشکسالی های کشاورزی و زیست بومی در برخی مناطق و نیز کاهش یخ های قطبی و پوشش برف خواهد بود.
این مقام مسئول در سازمان ملل متحد اظهار داشت: پیش بینی می شود ادامه گرمایش جهانی موجب تشدید چرخه های جهانی آب شامل تغییرات نامنظم، بارش های فصلی مونسون (توفان های موسمی جنوب آسیا) و درجه رطوبت یا خشکی پدیده های آب و هوایی شود.
وی افزود: در سناریوهای احتمالی، افزایش انتشار گاز دی اکسید کربن، کارآمدی اقیانوس ها و مخازن زمینی کربن برای کاهش انباشتگی دی اکسید کربن در اتمسفر زمین را کاهش خواهد داد.
محقق تاکید کرد: بسیاری از تغییرات روی داده به دلیل انتشار گازهای گلخانه ای برای قرن ها و هزاران سال به ویژه تغییرات صورت گرفته در اقیانوس ها، سطح یخ ها و سطح جهانی آب دریاها غیر قابل برگشت خواهد بود.
این مقام مسوول در سازمان ملل متحد در پاسخ به این سوال که اطلاعات اقلیمی برای ارزیابی ریسک و سازگاری منطقه ای چگونه خواهد بود، خاطرنشان کرد: پیشران های طبیعی و تغییر پذیری داخلی تغییرات ناشی از اقدامات انسانی به ویژه در مقیاس منطقه ای و آینده نزدیک را تعدیل خواهد کرد که تاثیرات محدودی بر گرمایش جهانی قاره ای خواهد داشت. در نظر گرفتن این تعدیلات برای برنامه ریزی جهت دامنه کامل تغییرات احتمالی اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه با گرم شدن بیشتر زمین، پیش بینی می شود همه مناطق به صورت فزاینده ای تغییرات هم زمان و چندگانه در پیشران های مؤثر اقلیمی را تجربه کنند، افزود: چنین تغییراتی در افزایش ٢ درجه ای دما نسبت به افزایش ١/۵ درجه ای گرمایش زمین گسترده تر خواهد بود.
محقق افزود: دیگر تغییرات با احتمال کمتر مانند سقوط کوه های یخی بزرگ، تغییرات ناگهانی در جریانات اقیانوس ها و رویدادها و گرمایش شدید به عنوان بخشی از پیامدهای گرمایش زمین همچنان محتمل و بخشی از ارزیابی ریسک است.
هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (APDIM) در پاسخ به این سوال که محدود سازی تغییرات آینده اقلیم چگونه خواهد بود، گفت: از دیدگاه علوم فیزیکی، محدود ساختن گرمایش زمین ناشی از مداخله انسان به یک سطح مشخص، نیازمند انتشار دی اکسید کربن انباشته شده حداقل به مقدار برابر با گازهای تولید شده به همراه کاهش عمده دیگر گازهای گلخانه ای است و کاهش قوی، سریع و پایدار انتشار گاز متان اثرات گرم شدن ناشی از آلودگی هوا را کاهش و باعث بهبود کیفیت هوا خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه سناریوهای مبتنی بر انتشار کم یا بسیار کم گازهای گلخانه ای برای سال ها نشانگر اثرات آشکار بر گازهای گلخانه ای و تجمع افشانه ها، کیفیت هوا مرتبط با این گازها بوده است، افزود: در برابر این سناریوهای متضاد، تفاوت های محسوسی در روند دمای سطح زمین از بعد تغییر پذیری زمین در ٢٠ سال و طولانی تر برای دیگر پیشران های اقلیمی ظهور خواهد یافت.
محقق اظهار داشت: طبق محتوای آخرین گزارش Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) به عنوان عالی ترین مرجع بین المللی رسمی برای مطالعه و ارزیایی وضعیت و پیامدهای تغییر اقلیم برای همه کشورهای جهان به ویژه کشورهای خشک، نیمه خشک و کم آب مانند ایران که با مخاطرات متعددی آب و هوایی و اقلیمی مواجه هستند، اهمیت اساسی دارد.
وی گفت: به طور کلی در سطح جهان ۲ راه حل کاهش اثرات و سازگاری با پیامدهای تغییر اقلیم تعریف شده است. براین اساس ضروری به نظر می رسد همه کشورهای جهان به ویژه کشورهای خشک و نیمه خشک و کم آب مانند ایران علاوه بر تلاش برای کاهش عوامل تغییرات اقلیمی مانند کاستن از میزان انتشار دی اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه ای، الگوی زندگی و مدل توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را با در نظرگرفتن روند تغییرات محیطی و اقلیمی و پیش بینی پیامدهای آن مانند افزایش خشکسالی، سیل، گرد و غبار و کمبود منابع آب در آینده نزدیک و دور تدوین کنند.
«اپدیم» (APDIM) یک مرکز وابسته به کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) است که به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و به طور اخص سازمان برنامه و بودجه کشور، با گذشت بیش از یک دهه پیگیری مداوم، رایزنی و مذاکره با طرف‌های مرتبط داخلی و خارجی؛ سرانجام در تهران افتتاح شد.
این مرکز با هدف خدمت رسانی در زمینه اطلاعات بلایا به ویژه زلزله برای کشورهای عضو «اسکاپ» راه‌اندازی شده و تلاش دارد در زمینه مدیریت دانش، ظریف‌سازی، انتقال دانش فنی و تجارب موفق سایر کشورها در قالب همکاری‌های جنوب – جنوب در راستای افزایش تاب آوری در زمینه بلایا و کاهش خطرات آن انجام وظیفه کند.
۵٣ مخاطره یا حادثه طبق سند راهبرد ملی مدیریت بحران ایران شناسایی شده اند که ۱۴ مخاطره اولویت‌دار از آنها، آتش سوزی (جنگل ها و مراتع – صنعتی و ساختمانی)، آفات نباتی و بیماری های دام، طیور و آبزیان، آلودگی هوا، ازدحام جمعیت، بیابان‌زایی، بیماری‌های فراگیر انسانی، حرکات دامنه ای، حوادث حمل ونقل جاده ای، خشکسالی، زلزله، سیل، فرونشست زمین، گردوغبار و طوفان گردوخاک و موج سرما هدف‌گذاری شده اند که بسته به نیاز و با مخاطرات نوظهور احتمالی، قابلیت به‌روزرسانی دارد. با توجه به این مسائل، تاسیس مرکز «اپدیم» در راستای پاسخگویی به نیازهای منطقه و کشور بوده است.
راه اندازی مرکز منطقه ای اپدیم (APDIM) در تهران در شصت و هفتمین اجلاس اسکاپ در سال ۲۰۱۱ ( ۱۳۸۹) با اجماع کشورهای عضو در قطعنامه ۴/۶۷ تصویب شد و در سال ۲۰۱۵ ( ۱۳۹۴) در قطعنامه ۱۱/۷۱ برنامه راهبردی، اساسنامه آن به تصویب رسید.
مرکز اپدیم (APDIM) با محور اهداف بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران و با تلاش‌های پیگیرانه سازمان برنامه و بودجه کشور و همکاری وزارت امور خارجه، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان نقشه برداری و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در همکاری با اسکاپ و با هدف جذب کمک‌های فنی و بهره‌مندی از امکانات سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، اعتمادسازی و معرفی توانمندی‌های کشور و تعامل با کشورهای منطقه ایجاد می شود.
کاهش آثار منفی بلایای طبیعی از طریق تقویت مدیریت اطلاعات حوادث و بلایا در آسیا و اقیانوسیه، تقویت توانایی ها و ظرفیت‌های فنی و سازمانی کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات بلایا، کاهش خطرپذیری بلایا و اجرای چارچوب توافق سندای (این توافق اهداف و برنامه اقدام نخست را برای کاهش خطر در زمان وقوع بلایای طبیعی شناسایی می کند) در خصوص افزایش مقاومت پذیری در برابر بلایای طبیعی و کمک به تقویت همکاری‌ها و هماهنگی‌های منطقه‌ای میان کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات بلایا همسو با توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها و دستیابی به اهداف توسعه هزاره، از اهداف مرکز اپدیم (APDIM) است./منبع : ایرنا
