نخستین جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان فارس در سال ۱۴۰۰، با توصیف نگران کننده مدیران بخش‌های مختلف آب، کشاورزی، محیط زیست و استاندار، از وضعیت نه چندان پایدار و در آستانه بحران، این استان در زمینه منابع آبی، همراه بود.
جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان فارس یکشنبه ۱۲ اردیبهشت، با حضور مدیران دستگاه‌های مرتبط و با نمایش نقشه‌هایی آغاز شد که جنوب فارس را خشک و میانه این استان رانیمه خشک نشان می‌داد. از طرفی آمارهای اعلام و نمایش داده شده، نشانگر این بود که میزان بارندگی سال آبی جاری، در حد سال‌های بسیار خشک، یعنی ۸۶-۸۷ و ۹۶-۹۷ بوده است. حال آنکه آمارها نشانی از کاهش میزان سطح کشت یا پرهیز از کشت‌های پُرآب بر، در خود ندارد.
به استناد همان آمار، اکنون ۱.۵ میلیارد متر مکعب آب در سدهای استان ذخیره است، یعنی عددی که ۴۰۰ میلیون از سال پیش کمتر است. همچنین باید گفت که ۵۰۰ میلیون مترمکعب برای پایداری سد باید باقی بماند و عملا استان فارس باید با یک میلیارد مترمکعب آب ذخیره شده در سدها روزگار بگذراند.
به گفته حمیدرضا دهقانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان فارس این مقدار برای گذر از امسال کافیست و بحران اصلی را باید در آب‌های زیرزمینی جست و جو کرد. زیرا چاه‌ها در معرض خطر خشکیدن قرار دارد. وگرنه میزان آب‌های سطحی آنقدری هست که برای یک سال و نیم آینده نیاز استان را تامین کند.
این در حالیست که بنا به اعلام متولی آب استان فارس، بالغ بر ۷۷.۵ درصد از کل آب شرب مورد نیاز شیراز و بسیاری از شهرها از طریق چاه‌ها تامین می‌شود؛ همان منابعی که در معرض خطر خشکیدن قرار دارد.
مهرداد قطره سامانی، مدیرکل هواشناسی استان فارس نیز با ارائه آماری از میزان بارش‌ها در نقاط مختلف این استان و مقایسه آن با گذشته و میانگین‌های کوتاه و بلند مدت، بر نگرانی‌ها اضافه کرد.
آمار ارائه شده توسط قطره‌سامانی نشان می‌داد که سال گذشته در لارستان بیش از ۴۰۰ میلی‌لیتر باران داشتیم و امسال این عدد تنها ۱۶ میلی‌لیتر! است.
این آمار نشان دهنده آنست که در شیراز نیز پارسال ۴۲۰ میلی‌لیتر و امسال ۱۹۳ میلی‌لیتر باران داشتیم.
طبق این آمارها، استان فارس ششمین استان کشور از لحاظ کاهش بارندگی بوده و رتبه اول در اختیار کرمانشاه است. همان‌جایی که داریوش هخامنشی در آن دعای مکتوب و آرزو کرد که این سرزمین از دشمن، خشکسالی و دروغ به دور باشد.
براساس آمار اعلامی در این جلسه، اعلام شد که وضعیت ۵۵۸ روستا و ۱۴ شهر استان فارس به لحاظ منابع آب بحرانی و حفر چاه در تمام دشت‌ها ممنوع و کف شکنی بعضی چاه‌های قدیمی تا عمق ۶۰۰ متر هم رسیده است؛ اعدادی که نشان از اهمیت مدیریت دقیق‌تر منابع آب دارد.
بهمن بهروزی، مدیرعامل شرکت آبفای شیراز نیز تنها خواستار مدیریت و کاهش ۱۵درصدی مصرف آب از سوی ۹۰۰ هزار مشترک شهرستان شیراز شد، خصوصا مشترکانی که از کولر آبی استفاده می‌کنند.
بهروزی البته از دستگاه‌های نظامی و انتظامی و اجرایی درخواست کرد که امکان استفاده از تانکرهایشان را برای رفع نیاز احتمالی در آبرسانی به نقاط مواجه با بحران، فراهم کنند؛
مدیرعامل شرکت آبفای شیراز همچنین خواستار وساطت استاندار فارس برای استفاده از یک حلقه چاه موجود در یکی از پارکهای شهرداری شیراز شد؛ هرچند استفاده از چاه‌های آب در اختیار سایر دستگاه‌ها، برای تامین کسری نیاز به آب، پیشنهاد رحیمی، استاندار فارس بود؛ اقدامی که در سال‌های گذشته و روزهای سخت بی آبی هم یک رویه و راهکار برای مدیریت آب محسوب می‌شده است.
بحران برنج
یکی از سئوالات اساسی جلسه شورای حفاظت منابع آب فارس، مسئله غامض کشت برنج در این استان و شیوه ممنوعیت این اقدام بود؛ اگرچه برنامه اصلی، کاهش سطح زیر کشت شالی از ۳۹ هزار و ۵۰۰ هکتار به ۱۶ هزار و ۷۰۰ هکتار است. اگرچه به اعتقاد بسیاری از مدیران و اعضای این شورا، کشت برنج در فارس خصوصا سالهایی که کم آبی استان را به بحران نزدیک می‌کند، یک ضرورت نیست و می‌توان محصولات دیگری را جایگزین آن کرد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان فارس اما در خصوص کشت جایگزین، آب پاکی روی دست حاضران ریخت و اعلام کرد که تاکنون هیچ کشت جایگزین مناسبی برای برنج یافت نشده است!.
حسین پژمان توضیح داد: هر هکتار شالیزار به طور متوسط سه تن برنج به کشاورز می‌دهد و هر کیلو برنج ۲۵ هزار تومان فروخته می‌شود؛ یعنی حداقل ۷۵ میلیون تومان درآمد. هیچ محصول دیگری چنین سودی ندارد. شاید فقط کشت گلخانه‌ای افق روشنی برای جایگزینی با برنج در استان باشد که آن هم به دلیل کوچکی زمین‌های کشت برنج، چندان عملی نیست.
پژمان پروژه خشکه کاری برنج را هم شکست خورده توصیف و اضافه کرد: در ۳۷ مزرعه پایلوتی که برای خشکه کاری ایجاد کردیم، متوجه شدیم اولا مدیریت علف‌های هرز در روش خشکه کاری خیلی سخت است، ثانیا بهره وری زمین ۲۰ تا ۲۵ درصد کم می‌شود و ثالثا شروع خشکه کاری یک زمین، ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد و هیچ کشاورزی حاضر به پرداخت این پول نیست.
فلامینگوها را دریابید
در انتهای جلسه حمید ظهرابی، مدیرکل محیط زیست استان، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت حدود ۵ تا ۱۲ هزار جوجه فلامینگو که در حاشیه تالاب بختگان متولد شده‌اند، به مقاله تازه منتشر شده در مجله نیچر اشاره و اعلام کرد که در زمینه حفاظت از محیط زیست هیچ اتفاق به درد بخوری نیفتاده است.
عنایت‌الله رحیمی نیز با اشاره به اینکه در فارس امکان کمک به تامین منابع آب و تجهیزات مورد نیاز، وجود دارد، حمایت خود برای حفاظت از محیط زیست و جوجه فلامینگوها را اعلام کرد.
استاندار فارس در عین حال از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بابت وتوی! درخواست‌های توسعه صنعتی در این استان انتقاد و تاکید کرد که مجوز ندادن محیط زیست به کارخانجات، باعث جذب دوبار مردم به سمت کشاورزی می‌شود و این بحران آب و تخریب محیط زیست را تشدید می‌کند.
پیش از پایان این جلسه، محمود رضایی کوچی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس، خبر از ساخت یک آب شیرین کن بزرگ در استان بوشهر داد و توصیه کرد که جلسه‌ای با مسئولان بوشهری برگزار و امکان انتقال بخشی از آب شیرین آن دستگاه به فارس بررسی شود./منبع : ایسنا
