امروزه مدیریت شهری در جهان تحول اساسی یافته و شهرها مدیریت می‌شوند تا بتوانند رفاه و آسایش ساکنان خود را تامین کنند چرا که مدیریت شهری دارای تشکیلات وسیع است و نقش مهمی در موفقیت برنامه‌ها و طرح‌های توسعه شهری بر عهده دارد.
به گزارش ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، رشد و گسترش شهر وقتی می‌تواند در جهت پایداری قرار گیرد که راهکارهای دقیق را برای تأمین مطلوب نیازهای خدماتی شهروندان ارائه کند.
امروزه تلاش‌ها برای پاسخگویی به نیازهای شهروندان خود نیازمند مدیریت منسجم و هماهنگی است که با حضور تمام سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی در تعامل سازنده از موازی‌کاری، اتلاف منابع محدود و تأخیر در اجرای برنامه‌های شهری در امان باشد؛ پیرو این دیدگاه که مدت‌ها در مراکز تصمیم‌گیری و مجامع فکری کشور مطرح بوده و با توجه به احساس ضرورت و فوریت در مورد لزوم تحول در ساختار نظام مدیریت کشور (مواد ۱۳۶ و ۱۳۷ برنامه سوم و چهارم توسعه) به دولت اجازه داده شده تا وظایف مدیریت شهری را به نهادهای محلی واگذار کند.
امروزه مدیریت شهری در جهان تحولات زیادی پیدا کرده است؛ در واقع شهرها مدیریت می‌شوند تا بتوانند رفاه و آسایش ساکنان خود را تأمین کنند.
مدیریت شهری نقش مهمی در موفقیت برنامه‌ها و طرح‌های توسعه شهری دارد و موظف است برای شهروندان برنامه‌ریزی‌های مطلوب داشته و فعالیت‌های شهری را سازمان‌دهی کند همچنین بر فعالیت‌های انجام شده نظارت کرده و برای انجام بهینه امور ایجاد انگیزه کند.
یکی دیگر از اهداف مدیریت شهری، ارتقای شرایط کار و زندگی جمعیت شهر، تشویق به توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار و حفاظت از محیط کالبدی است و انجام چنین اموری به آگاهی از اصول مدیریت برنامه‌ریزی، افزایش مشارکت شهروندان باز می‌گردد.
مدیریت امور شهر در زمان حاضر وظیفه‌ای بسیار دشوار است که پایانی در آن نمی‌توان متصور شد؛ البته یکی از اهداف مدیریت شهری توسعه پایدار شهرها است.
تاکنون مطالعات و برنامه‌ریزی‌های متعددی در جهت یافتن اصول و راهکارهای کاربردی در برنامه‌های توسعه شهری انجام شده و اندیشه توسعه شهری پایدار از جنبه‌های بسیار گسترده مورد نقد و بررسی در امر توسعه در سطح ملی قرار گرفته است.
هدف فرآیند توسعه شهری پایدار دستیابی به وضعیت پایداری جوامع شهری است؛ فرایندی که هدف آن ایجاد یا تقویت ویژگی‌های پایداری در زندگی اقتصاد، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی شهر است.
طرفداران نظریه توسعه شهری با تاکید بر ضرورت اجرای پروژه‌های منطقی سعی بر توجه به تمام جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی طرح‌ها دارند و برای رسیدن به شهر آرمانی باید تعمق و تعامل بین این بخش‌ها انجام شود، بنابراین با توجه به اهمیت پایداری در اهداف توسعه شهرها، دامنه گسترده‌ای از مجموعه نیازهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، اکولوژیک و کالبدی برای حرکت به سوی پایداری می‌تواند در قالب شاخص‌های پایداری شهر تعریف و محقق شود، از این رو پرداختن به نقش مدیریت شهری در توسعه شهری و توسعه خدمات شهر دارای اهمیت فراوانی است.
اهمیت موضوع
در بررسی توسعه‌های شهری که به دلیل تأثیر گذاری سیاسی و خارج از ظرفیت‌های طبیعی به صورت زودرس توسعه می‌یابند، توجه به مسائل کالبدی و مدیریتی اهمیت دارد.
ارائه هرگونه راه‌حل در زمینه توزیع خدمات شهری، نیازمند تحقیق و شناخت دقیق مسائل و مشکلات شهری است؛ پی بردن به خلأ خدماتی در وضع موجود با وضع مطلوب از عوامل مؤثر در ضرورت انجام تحقیق است و مواردی همچون خدمات‌رسانی بهینه، جلوگیری از بروز آسیب و ناهنجاری‌های اجتماعی جامعه شهری، جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های فضایی و زیست‌محیطی و هدایت الگوهای توسعه شهری از ضرورت‌های انجام پژوهش در این راستا به شمار می‌آید.
مدیریت شهری یک سازمان گسترده متشکل از عناصر و اجزای رسمی و غیررسمی مؤثر در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی حیات شهری است که با هدف اداره کنترل و هدایت توسعه همه جانبه و پایدار شهر مربوطه است.
ویژگی‌های مدیریت شهری
کارشناسان برنامه‌ریزی و مدیریت برای دستیابی به کارایی و اثربخشی مورد انتظار خود در شهر تلاش کردند سیستمی متناظر با این پیچیدگی‌ها برای مدیریت و برنامه‌ریزی ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند برای هدایت توسعه یکپارچه و منسجم و رفع مسائل بغرنج شهر اقدام موثرتری انجام دهند.
این نیاز باعث ورود مفاهیمی چون “مدیریت یکپارچه”، “مدیریت واحد”، “مدیریت منسجم” و… به عرصه برنامه‌ریزی و مدیریت شهری شده و شاهد آن هستیم که توجه نکردن به تفاوت‌های ماهیتی و ظرف نظری و عملی این تعابیر باعث ایجاد ابهام در نظر کارشناسان می‌شود و این امر در کنار مسائل پیچیده شهری تحقق اهداف مطلوب مدیریت شهری را دشوار می‌سازد.
شهرداری و نقش آن در مدیریت شهری
امروزه با افزایش جمعیت در شهرها شاهد بروز مشکلات عدیده‌ای از جمله آلودگی‌های صوتی، هوا و آب، مشکلات حمل و نقل درون‌شهری و زاغه نشینی هستیم و اگر چاره‌ای اساسی اندیشیده نشود این مشکلات در زندگی شهری به صورت مسائل حاد بروز خواهد کرد.
همچنین جمعیت پذیری شهرها به همراه مسائل اجتماعی اقتصادی آنها شکل کاملاً تازه‌ای از شهر شهرنشینی و شهر گرایی به وجود آورده که با آنچه در نیمه نخست قرن بیستم در شهرها دیده می‌شد تفاوت بسیاری دارد.
در حال حاضر با توجه به اینکه بخش عمده جمعیت کشور در شهرها ساکن هستند، لزوم به‌کارگیری تدابیر مؤثری از سوی سازمان‌ها و ارگان‌هایی که در مدیریت شهری نقش تعریف شده‌ای دارند، احساس می‌شود و یکی از این نهادها که نقش محوری در جهت ارتقای کیفیت زندگی در محیط‌های شهری فراهم ساختن امکانات و ارائه خدمات را ایفا می‌کند «شهرداری» است.
امروزه در کشورهای پیشرفته جهان وظایف شهرداری‌ها روز به روز گسترده‌تر می‌شود و شهرداری‌ها به‌عنوان نهادهای مدنی، محلی، عمومی و غیر انتفاعی وظایف بیشتری را بر عهده می‌گیرند.
بحث و نتیجه گیری
“مدیریت” عامل اصلی و حیات بخش هر سازمان و نهادی است و مدیریت شهری در شهرها عهده دار موضوعات مرتبط با حیات شهری است و آن هنگام ایجاد شهری مناسب زندگی حال و آینده شهروندان، در واقع ایجاد شهر پایدار مأموریت خطیر و الزام‌آور مدیریت شهری (شهری در مبنای تعریف توسعه پایدار) محسوب می‌شود.
توسعه پایدار شهری یعنی شرایطی که شهرنشینان امروز و شهروندان فردا بتوانند در آن کمال آرامش و امنیت زندگی کنند و ضمن تندرستی از عمر دراز و در عین حال سازنده بهره‌مند شوند؛ از سوی دیگر نظیر نظریه توسعه پایدار شهری مسائلی همچون جلوگیری از الگوهای محیط شهری و ناحیه‌ای، کاهش ظرفیت‌های تولید محیط محلی، ناحیه‌ای و ملی، حمایت از بازیافت‌ها، حمایت نکردن از توسعه‌های زیان‌آور و برطرف ساختن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می‌کند.
در این میان نکته مهم آن است که توسعه پایدار شهری به آسانی و بدون سرمایه گذاری کلان در زمینه آموزش‌های فرهنگی، شناخت درست مسئولان دیگر نهادهای مرتبط با شهر از مسائل برنامه‌ریزی دقیق و مدیریتی مشخص، مشارکت‌های مردمی و… به دست نخواهد آمد.
از این رو می‌توان شهری را پایدار دانست که برآمده از توسعه‌ای است که ذهنیت و امکان ارتقا همیشگی سلامت اجتماعی، اقتصادی و بوم شناسانه شهر و منطقه آن را فراهم کرده است؛ در واقع خطری که توسعه پایدار شهری را تهدید می‌کند این است که تصور کنیم تنها با افزودن واژه پایدار به طرح‌ها و پروژه‌ها، “شهر” به پایداری خواهد رسید.
مشکلات امروز مدیریت شهری کشورهای رو به توسعه را می‌توان در سه زمینه مسائل محیطی و کلی نظام مدیریت، مسائل اداری و تشکیلاتی، مسائل اقتصادی و مالی طبقه‌بندی کرد، البته نهادها و سازمان‌های متعددی در مدیریت شهری دخالت دارند که تصمیمات آنها به شکل رسمی و غیررسمی در ساخت و شکل‌گیری عناصر شهری مؤثر است./ایمنا
