در گفتوگو با مدیر HSEC میدکو مطرح شد: میدکو؛ بر اساس ارزیابی اثرات زیستمحیطی تصمیم میگیرد
در ابتدا خودتان را معرفی کنید و رزومه و سمت خود در این مجموعه را اعلام فرمایید.
به نام خدا و با عرض سلام و وقت به خیر خدمت جنابعالی، مسعود فرحناک هستم دارای مدرک تحصیلی کارشناسی مهندسی بهداشت حرفهای و کارشناسی ارشد مهندسی بیوتکنولوژی که از سال ۹۱ بهعنوان مدیر HSEC در هلدینگ میدکو مشغول خدمت میباشم.
هلدینگ میدکو را از نظر زیستمحیطی معرفی نمایید.
هلدینگ میدکو از همان ابتدای تاسیس توجه ویژهای به محیطزیست و کاهش آثار جانبی فعالیتهای صنعتی بر محیطزیست داشــته است. بر همین اساس، بهروز بودن تکنولوژی و مدنظر قرار دادن شاخصهای جهانی و سازگار با حفظ ایمنی، بهداشت، محیطزیست و جامعه و حساسیتهای محلی و جهانی (مثلاً خشکسالی و کمبود آب در استان کرمان و یا گرمایش زمین به علت افزایش گازهای مخرب لایه ازون حاصل از مصرف سوختهای فسیلی) موضوعاتی است که همواره در استراتژیهای هلدینگ میدکو مورد تاکید قرار گرفته است و این امر سبب میشود همواره در شناسایی و ارزیابی تکنولوژیها این معیارها موردتوجه قرار گیرد. در ساختار داخلی میدکو نیز مدیر HSEC در تلاش است با تدوین و انتشار دستورالعملهای زیستمحیطی و نظارت بر اجرای آنها فرهنگسازمانی میدکو را در جهت رعایت اولویتهای محیطزیستی شکل دهد و موجب بهبود سیستم مدیریت محیطزیست در سراسر هلدینگ میدکو شود.
یکی از معضلات این روزهای صنعت، آلایندگی هواست. در مورد آلایندگی هوای زیرمجموعههای هلدینگ میدکو و راهکارهایی که اتخاذ کردهاید بیان نمایید.
میزان آلایندههای زیستمحیطی در دنیای صنعتی امروز روزبهروز در حال افزایش است و از این میان آلودگی هوا یکی از بزرگترین معضلات حال حاضر جهان امروز محسوب میشود که علاوه بر آلودگی هوا، عوارض مخرب این آلایندهها بر محیطزیست و سلامت انسان حائز اهمیت است. لذا هلدینگ میدکو همانگونه که در جواب سوال قبلی اشاره گردید توجه ویژه به محیطزیست و کاهش آثار جانبی فعالیتهای صنعتی بر محیطزیست را بهعنوان یکی از استراتژیهای مهم خود در ارزیابی و انتخاب تکنولوژیها و فرآیند تولید قرار داده است. بهعنوان نمونه اقداماتی که در این خصوص در سطح هلدینگ میدکو بهعملآمده عبارتاند از:
۱- استفاده از فرآیند بیوتانک لیچینگ کنسانتره مس جهت تولید کاتد بهجای روش پیرو متالوژی (ذوب)، این روش که در نوع خود در سطح جهان کمنظیر میباشد باعث کاهش قابلملاحظه مصرف انرژی و سوختهای فسیلی میشود.
۲- استفاده از سامانه خنکسازی کک به روش خشک(Coke Dry Quenching – CDQ)، در این روش کک داغ تخلیه شده از کوره کک دریک محفظه بسته توسط جریان گاز خنثی خنک شده و انرژی گاز داغ شده به آب و سپس تبدیل آن به بخار در واحد نیروگاه تولید انرژی الکتریکی میکند. این سامانه علاوه بر بازیابی انرژی حرارتی و تولید برق به میزان ۱۴ مگاوات بر ساعت موجب کاهش انتشار گازهای گلخانهای، کاهش آلایندگی هوا و کاهش میزان مصرف آب میشود.
۳- نصب فشارشکن کوره کک به منظور جلوگیری از خروج آلایندههای احتمالی ناشی از سوخت ناقص از دودکش در مجتمع کک سازی و پالایشگاه زرند.
۴- نصب سیستم پایش لحظهای و آنلاین اندازهگیری گازها، بخارات و گردوغبارها بر روی دودکش مجتمع کک سازی و پالایشگاه زرند و کارخانه فرو سیلیس غرب پارس.
لازم به ذکر است که با انجام خود اظهاریهای زیستمحیطی بهصورت فصلی در کلیه مجموعههای تابعه میدکو توسط آزمایشگاههای معتمد سازمان محیطزیست، میزان مطابقت با استاندارها پایش میشود و در حال حاضر در هیچکدام از کارخانههای زیرمجموعه هلدینگ میدکو آلایندگی هوا وجود نداشته و در لیست صنایع آلاینده که بهصورت فصلی توسط سازمان حفاظت محیطزیست منتشر میشود، حضور ندارند.
آیا واحدهای شما ایجادکننده گردوغبار یا ذرات معلق دیگر هستند؟ راهکار خود را جهت بهبود در این مورد بیان نمایید.
خیر، در بخشهای مختلف کارخانههای تابعه هلدینگ میدکو، غبارگیرهایی با تکنولوژی روز دنیا به منظور جلوگیری از ورود ذرات جامد و بخارات به هوا نصبشده است. نصب سیستم جمعآوری گردوغبار و بخارات (fume collecting system) بر روی کوره قوس الکتریکی و پاتیلی و خطوط انتقال مواد مجتمع فولادسازی بردسیر، نصب فن غبارگیر بر روی grand bin و نصب سیستم bag filter روی دستگاه HPGR و سرند کارخانههای کنسانتره گوشهای از اقدامات انجام شده میباشد.
یکی از مواردی که برای بهبود آلایندگی هوا مفید و اکثر واحدها آن را انجام دادهاند درختکاری میباشد. در زیرمجموعههای میدکو این کار انجام شده است؟
بله هلدینگ میدکو در راستای برنامههای زیستمحیطی و مسئولیت اجتماعی خود از ابتدای شروع فعالیت، ایجاد و توسعه فضای سبز را در دستور کار خود قرار داده است. در چهارچوب برنامههای زیستمحیطی و مسئولیتهای اجتماعی برای ایجاد ۴۷۰۰ هکتار فضای سبز در سطح هلدینگ میدکو برنامهریزیشده که تا پایان شهریور سال جاری (سال ۹۸)، بیش از ۲۹۰۰ هکتار آن با کاشت ۴۰۰ هزار اصله درخت از گونههای متناسب با اقلیم هر منطقه محقق گردیده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که درختکاری باعث بحران آب و از طرفی اکوسیستم منطقه را تغییر میدهد نظر شما چیست؟
اولا در سطح واحدهای تابعه میدکو، آبیاری فضای سبز با استفاده از پساب تصفیهخانههای فاضلاب به روش آبیاری قطرهای صورت گرفته و از آبهای زیرزمینی یا آب شرب استفاده نمیشود.
ثانیا به منظور عدمتغییر در اکوسیستم، کاشت گونههای گیاهی متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه میزبان واحدهای تابعه، برنامهریزیشده است. بهعنوان نمونه کاشت ۴۰۰ هکتار درختچه تاغ در منطقه جلالآباد زرند، کاشت ۶۰۰ هکتار بادامکوهی و بنه در معدن چاه فیروزه، ۱۲۰ هکتار بادامکوهی در مجتمع شهربابک و ۹۰۰ هکتار قیچ، سکاله و گز در اطراف مجتمع فولادسازی بوتیا میباشد که بعد از آبیاری در ابتدای کاشت دیگر نیازی به آبیاری ندارند.
آلایندگی آب یکی از مسائل مهم این روزهای معادن و صنایع معدنی است. واحدهای میدکو چه میزان آب مصرف دارد؟ آیا مصرف آب بهصورت سیکل بسته است؟ میزان بخارآب به چه میزان است؟ آیا شما سیستم تصفیه فاضلاب دارید؟
ما در میدکو با بکار گرفتن تکنولوژیهای نوین و مدیریت آب برای رسیدن به اهداف تعریف شده در این صنعت، به سمت استفاده از روشهای با مصرف آب کمتر، تصفیه و بازچرخانی آب حرکت نمودهایم. متخصصان ما پژوهشها و مطالعات فراوانی برای بررسی شرایط موجود و انتخاب تکنولوژی و استراتژیهای مناسب برای تولید فولاد با مصرف آب و انرژی کمتر انجام دادهاند.
بهترین راهکار برای صنایع فولادی ایران که بعضاً با بحران کمآبی روبهرو هستند صرفهجویی در مصرف و استفاده از روش «recycling » بازیافت، تصفیه و بازچرخانی آب در سیستم است.
در حال حاضر میزان کل آب مصرفی هلدینگ میدکو بر اساس آخرین آمارها، حدود ۶ میلیون مترمکعب در سال میباشد که برنامهریزی برای تامین بخش عمدهای از آن از طریق تصفیه پساب فاضلاب شهری، پساب تصفیهخانههای بهداشتی و صنعتی احداث شده در مجتمعهای زیرمجموعه، بازچرخانی آب و جمعآوری آبهای سطحی صورت پذیرفته است.
بهعنوان نمونه اقداماتی که در زمینه صرفهجویی و مدیریت آب در واحدهای تابعه میدکو بهعملآمده عبارتاند از:
۱-تامین آب مجتمعهای فولاد بوتیا و فولاد زرند از فاضلاب شهرهای کرمان و زرند و اجرای یکی از مجهزترین کارخانجات تصفیه فاضلاب و اسمز معکوس آب و کنترل پساب فاضلاب.
۲-بهرهگیری از سیستم ZLD (ZERO LIQUID DISCHARGE ) در پروژه احداث کارخانه فولادسازی بوتیا.
۳-اجرای و احداث سیل بند در اطراف مجتمعها جهت جمعآوری آبهای ناشی از بارندگی فصلی و استفاده از آبهای مذکور در آبیاری فضای سبز.
۴-اجرا و پیادهسازی سیستم آبیاری قطرهای فضای سبز در راستای مدیریت و کاهش مصرف آب.
۵- تصفیه پساب خروجی کارخانههای کنسانتره با استفاده از dewatering system و استفاده مجدد از آن در چرخه تولید.
همچنین احداث و راهاندازی ۹ واحد تصفیهخانه بهداشتی به منظور پیشگیری از آلودگی محیطزیست به فاضلاب و استفاده مجدد از آب.
بسیاری از واحدها، فاضلاب شهرها و روستاهای اطراف را تصفیه و از آن در واحد استفاده مینمایند و در سوال قبل به این مورد پرداختید در این مورد بیشتر توضیح بدهید.
بله نیاز روزافزون انسان به آب از یکسو و کمبود آن از سوی دیگر بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، ضرورت مدیریت منابع آب و استفاده از پتانسیلهای موجود را جدیتر ساخته است. لذا همانطور که در پاسخ به سوال قبلی توضیح داده شد، برنامهریزی لازم جهت تامین آب مجتمعهای فولاد بوتیا و فولاد زرند با استفاده از فاضلاب شهرهای کرمان و زرند و اجرای یکی از مجهزترین کارخانجات تصفیه فاضلاب و اسمز معکوس آب و کنترل پساب فاضلاب بهعملآمده است.
تغییرات اکوسیستم از معضلات معادن است. در مورد مجموعه میدکو این امر وجود دارد و راهکار شما برای حل این مورد چه بوده است؟
خیر، در هلدینگ میدکو از ابتدای هر طرح، سندی تحت عنوان EIA (Environmental Impact Assessment) یا ارزیابی اثرات زیستمحیطی تدوین میشود. در این سند تمامی پارامترهای زیستمحیطی ناشی از اجرای طرح، پیش از اجرا، بررسی میشود و در صورت تایید، اجرای طرح آغاز میشود. انجام ارزیابی اثرات زیستمحیطی عدم تاثیر منفی را بر روی آب، هوا، خاک تضمین مینماید. لازم به ذکر است به منظور تضمین عدم هرگونه تاثیرات منفی در طرحهای میدکو، تهیه این سند برای تمامی طرحها الزامی میباشد.
آیا واحدهای زیرمجموعه میدکو در منطقهای که محل زندگی گونه گیاهی یا جانوری خاصی زندگی کند یا در منطقه حفاظتشده محیطزیستی یا نزدیکی آن واقع شده باشد احداث شده است؟
خیر، همانطور که در جواب به سوال قبلی اشاره شد در سطح هلدینگ میدکو برای تمامی واحدها سند EIA یا ارزیابی اثرات زیستمحیطی تهیه شده است. مطابق قوانین سازمان محیطزیست باید تاثیر ساخت و بهرهبرداری از کارخانهها بر گونههای جانوری و پوششهای گیاهی منطقه بررسی و از عدم تاثیر منفی اجرای طرح بر آنها اطمینان حاصل شود تا مجوزهای مربوطه صادر گردد.
همچنین مطابق قانون رعایت حریم مناطق حفاظتشده با محل احداث کارخانهها بایستی رعایت شود که بهطور مثال محل احداث کارخانه فولادسازی زرند با نزدیکترین منطقه حفاظتشده در منطقه (منطقه حفاظتشده سعدی) بیش از ۲۰ کیلومتر فاصله دارد.
این روزها شاهد هستیم که بسیاری از صنایع از تکنولوژیهای فنی و جدید استفاده میکنند که سازگار با محیطزیست است. با توجه به اینکه واحدهای شما اکثرا تازه تاسیس هستند آیا به این نکات توجه شده است؟
بله بهطور مثال میتوان به استفاده از تکنولوژی بایو تانک لیچینگ در تولید کاتد مس در شرکت بابک مس ایرانیان که در نوع خود در سطح جهان کمنظیر میباشد و یا استفاده از سامانه خنکسازی کک به روش خشک (CDQ) در شرکت فولاد زرند ایرانیان که برای اولین بار در ایران اجرا شده است و همچنین بهرهگیری از سیستم شارژ گرم آهن اسفنجی (HYTEMP) و بکار گیری تکنولوژی HYL3 در پروژه احداث کارخانه فولادسازی بوتیا جهت کاهش مصرف انرژی، اشاره نمود.
انرژی در شرکت معدنی میدکو
این روزها شرکتها به بهینهسازی مصرف انرژی توجه ویژه دارند و پرت انرژی خود را کم میکنند یا از انرژیها همزمان در عملیات دیگر چه برای داخل کارخانه یا جهت کارهای دیگر و صنایع دیگر استفاده میکنند آیا شما چنین مواردی را انجام دادهاید؟
بله نمونهای از اقدامات در زمینه کاهش مصرف انرژی و همچنین جلوگیری از آلودگی، خاموشسازی کک به روش خشک (Coke Dry Quenching – CDQ) در مجتمع کک سازی و پالایشگاه زرند بوده است که در آن علاوه بر صرفهجویی در مصرف انرژی، تولید ۱۴ مگاوات برق با استفاده از سیستم بازیابی حرارتی کک صورت میپذیرد.
از دیگر اقدامات، بهرهگیری از سیستم شارژ گرم آهن اسفنجی ( HYTEMP) و بکار گیری تکنولوژی HYL3 در پروژه احداث کارخانه فولادسازی بوتیا جهت کاهش مصرف انرژی میباشد.
راهکار خود را در راستای کاهش انرژی بیان نمایید.
راهکارهای زیادی به منظور کاهش مصرف انرژی و درنتیجه هزینه تولید در صنعت وجود دارد. احداث کارخانههای تولیدی در مکان مناسب، استفاده از جدیدترین فناوریها به منظور تولید محصولات کیفی و رقابتی با مصرف انرژی کمتر و همچنین مدیریت مصرف انرژی در این واحدها ازجمله عواملی است که میتواند منجر به کاهش مصرف انرژی شود.
بهطور مثال در چند دهه گذشته تلاشهای فراوانی برای کاهش مصرف انرژی در صنعت تولید فولاد شده است که منجر به ابداع فناوریها و روشهای تولید با مصرف انرژی کمتر و درنتیجه آلودگی محدودتر شده است بهطور مثال روشهای نوین سیستم شارژ گرم آهن اسفنجی (HYTEMP) و بکار گیری تکنولوژیHYL3 که بر کاهش مصرف انرژی به نحو قابلتوجهی اثرگذار میباشند.
از انرژیهای پاک در مجموعه میدکو استفاده شده است؟
بله در مجتمع فولاد بوتیا از واحدهای تابعه میدکو اقدامات فنی- مهندسی در خصوص استفاده از انرژیهای خورشیدی انجام شده است.
علت اینکه انرژی پاک و تجدیدپذیر در کشور ما خیلی مقبول نیست را خیلی از واحدها قیمت پایین انرژی میدانند و برخی معتقدند که توان انرژیهای تجدیدپذیر خیلی به درد صنایع نمیخورد نظر شما چیست؟
استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر منجر به کمک به تحقق اهداف توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی هر صنعت شده و یکی از عوامل اساسی در رسیدن به توسعه پایدار در صنعت میباشد.
اگر چه ممکن است در حال حاضر قیمت سوختهای فسیلی کمتر و دسترسی به آنها بیشتر باشد اما این نوید وجود دارد که با پیشرفت در زمینه روشهای تولید انرژیهای پاک و تجدیدپذیر و مقرون بهصرفه شدن آنها، رشد استفاده از این نوع انرژی روزبهروز بیشتر شود.
یعنی شما به استفاده از این انرژیها در آینده امید دارید؟
استفاده از انرژیهای پاک و تجدیدپذیر ممکن است با توجه به عوامل مختلف بهویژه هزینه اولیه و قیمت تمام شده بالا و نبود سیاستهای حمایتی، با مشکلاتی مواجه باشد اما با توجه به محدودیت منابع انرژیهای فسیلی و آلودگیها و معضلات زیستمحیطی ناشی از مصرف این نوع انرژی، مطمئناً استفاده از انرژیهای تجدید پذیر و روشهای سازگار با محیطزیست در آینده از اهمیت بسزایی برخوردار میباشد.
بسیاری از واحدها خود نیروگاه دارند و حتی به شبکه برق مازاد خود را میدهند. آیا در مجموعه شما چنین برنامهای وجود دارد؟
بله در حال حاضر ساخت نیروگاه ۴۵۰ مگاواتی بوتیا و نیروگاه ۱۴ مگاواتی زرند از جمله پروژههای در حال احداث در این زمینه میباشند.
در پایان اگر نظر و پیشنهادی دارید که در سوالات نبود لطفاً بیان نمایید.
به نظرلزوم توجه به موضوعات مسئولیت اجتماعی به دنبال افزایش توجهات به مباحث توسعه پایدار و در نظر گرفتن بیشازپیش پیامدهای محیطزیستی ناشی از فعالیتهای بنگاههای اقتصادی بر جوامع و ذینفعان خود، از موضوعات مهم و کلیدی صنایع است که بایستی مدنظر قرار گیرد.
در خاتمه از جنابعالی و نشریه وزین توسعه سبز که این وقت را در اختیار من قرار دادید تشکر و قدردانی میکنم.