در گفت‌وگو با مدیرعامل سیمان کرمان مطرح شد: سیمان کرمان صنعت سبز کشوری و یکی از فعالین زیست‌محیطی استان کرمان
لطفا در ابتدا خودتان را معرفی نمایید؟
فریدون رحمانی مدیرعامل گروه صنایع سیمان کرمان هستم. اینجانب بیش از دو دهه در کارخانجات سیمانی فعالیت داشته‌ام.
سیمان کرمان را از نگاه زیست‌محیطی معرفی نمایید؟
از آنجائی که یکی از اهداف اصلی و کلان کارخانه سیمان کرمان هم‌زمان با توسعه در کمیت‌ها و افزایش تنوع و کیفیت محصولات، بهبود مستمر وضعیت زیست‌محیطی کارخانه می‌باشد، تدوین استراتژی‌ها و پس از آن برنامه‌های عملیاتی محقق ساختن این استراتژی‌ها بر اساس ارتقاء شرایط زیست‌محیطی بوده است. حاصل این عملکرد انتخاب سیمان کرمان به‌عنوان صنعت سبز کشوری همچنین تقدیر به‌عنوان یکی از فعالین زیست‌محیطی استان بوده است. شایان ذکر است سیمان کرمان یکی از قدیمی‌ترین خطوط تولید سیمان در جنوبشرق کشور و بر اساس تقسیمات جدید و با توجه به گسترش شهر در حریم شهر کرمان قرار دارد و مشمول استانداردهای سخت‌گیرانه واحدهای صنعتی درجه‌یک می‌باشد.
یکی از مشکلات صنعت سیمان آلاینده بودن این صنعت است لطفا در مورد واحد خود و کارهایی که جهت پیشگیری انجام داده‌اید بیشتر توضیح دهید؟
بر اساس نتایج اندازه‌گیری شرکت معتمد محیط‌زیست تمامی آلاینده‌های محیط‌زیست ازجمله گازها بسیار کمتر از استاندارد می‌باشد ازجمله راهکارهای اجرا شده جهت کاهش میزان گازهای خروجی دودکش‌ها به این شرح است:
-افزودن برخی مواد باطله و افزودنی به خوراک کوره. با این روش می‌توان دمای لازم برای کلینکر شدن و به‌تبع آن NOX متصاعد شده را کاهش داد.
-کنترل تشکیل اکسیدهای نیتروژن به‌وسیله بهینه‌سازی احتراق
-کاهش اتلاف حرارتی گاز خروجی با توسعه دوباره‌ی پیش گرم‌کن مواد خام، خنک‌کن کلینکر و کانال‌های ورودی ولوله‌های خروجی جریان گاز به سیکلون‌ها
- استفاده از مواد با کربنات کمتر و جایگزینی مواد خام غیر کربناتی به‌جای سنگ‌آهک
کنترل دقیق نوع ترکیبات موجود در مخلوط خوراک کوره (در راستای کیفیت خوراک کوره مطالعه و تغییر جبهه‌های برداشت مواد در معدن انجام‌شده است) - بهینه‌سازی کولر برای بهبود و استفاده دوباره از حرارت و افزایش دمای هوای ثانویه
- استفاده از مواد افزودنی
-کاهش میزان دی‌اکسید کربن توسط افزودنی‌های سیمان - اصلاح شرایط آب‌بندی ورودی کوره جهت کاهش مقدار CO و تثبیت شرایط کارکرد کوره همچنین اصلاح سیستم آب‌بندی خروجی کوره و هوادهی پشت زیگمنت‌ها به خروجی کوره
- مدیریت انرژی و کاهش دیماند موثر بر کاهش میزان انتشار دی‌اکسید کربن
- یکی از مشکلات صنعت سیمان گردوغبار است جهت پیشگیری در واحد شما چه راهکارهایی انجام‌شده است؟
گردوغبار (DUST) اصلی‌ترین آلوده‌کننده هوا توسط کارخانه‌های سیمان محسوب می‌شود، همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد با توجه به فراگیری سیمان کرمان در حریم قانونی شهر حساسیت جهت کنترل آلاینده‌ها بالاتر از سایر واحدهای صنعتی استان است. این واحد صنعتی به‌منظور جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به محیط‌زیست از همان دوران ساخت تاکنون اقدام به نصب و استقرار بیش از ۵۷ نوع از تجهیزات کنترل آلودگی هوا شامل سیکلون‌ها، مولتی‌سیکلون‌ها، بگ‌هوس‌ها، مکنده‌های صنعتی و… نموده است و همواره سعی دارد ظرفیت و تعداد این تجهیزات را متناسب با ظرفیت تولید بر اساس ممیزی فنی خطوط و طرح‌های بهینه‌سازی کارخانه اصلاح، تعویض و یا در صورت نیاز افزایش دهد، اهم اقدامات کارخانه جهت کنترل میزان غبار خروجی دودکش‌ها به این شرح است: - بهینه‌سازی تجهیزات خطوط تولید و خرید تجهیزات جدید ازجمله کیسه‌پرکن دوار جهت کاهش میزان غبار بارگیر خانه
- اجرای موفقیت‌آمیز پروژه جایگزینی الکتروفیلتر کوره واحد دو کارخانه با یک دستگاه بگ‌هاوس
- تعویض مولتی‌سیکلون خنک‌کن کوره واحد دو با یک دستگاه الکتروفیلتر مدرن
- انجام نگهداری و تعمیرات مستمر و به موقع سیستم‌های غبارگیر و سایر تجهیزات مرتبط
- نصب فیلترهای جدید در نقاط مختلف کارخانه همچنین تبدیل بگ‌فیلترها از مکانیکی به جت پالس
-طراحی، ساخت و نصب بگ‌فیلترهای جدید همچنین بهینه‌سازی و انجام اصلاحات الکتروفیلتر و برج خنک‌کن واحد یک با توجه به تغییر کاربری و تبدیل این خط به سیمان‌سفید و بسیاری موارد دیگر می‌باشد.
در حال حاضر بر اساس گزارش خود اظهاری شرکت معتمد سازمان حفاظت محیط‌زیست و همچنین سیستم پایش لحظه‌ای خروجی الکتروفیلتر کوره‌های کارخانه مناسب و پایین‌تر از حدود استاندارد واحدهای صنعتی درجه‌یک می‌باشد. متوسط غبار خروجی دودکش کوره‌های یک و دو کمتر از ۳۰ و کوره واحد سه کارخانه کمتر از ۷۰ میلی‌گرم بر مترمکعب می‌باشد. شایان ذکر است هر سه خط تولید این کارخانه مجهز به سیستم پایش لحظه‌ای هستند و ارتباط با سازمان محیط‌زیست از سال ۹۳ برقرار می‌باشد.
میزان درختکاری واحد شما چه میزان است؟
کارخانه دارای ۳۶ هکتار فضای سبز بیش از میزان استاندارد، ماده‌ی ۱۹ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا می‌باشد، نگهداری و حفظ این درختان و عدم توسعه آن با توجه به کمبود آب در سال‌های اخیر از استراتژی‌های کارخانه بوده است.
برخی فعالان محیط‌زیست معتقدند درختکاری واحدهای صنعتی باعث هدر رفت آب و در مواردی تغییرات اکوسیستمی منطقه شده است نظر شما در این مورد و بخصوص سیمان کرمان چیست؟
با توجه به خشک‌سالی‌های اخیر و بالا بودن سهم مصرف آب در فضای سبز توسعه کاشت گونه‌های مقاوم با مصرف آب کم و متناسب با اقلیم منطقه ضروری است. در کارخانه نیز با توجه به افت شدید سطح آب چاه‌های تامین کننده آب مصرفی و بالا بودن مصرف آب در فضای سبز کارخانه تمهیدات موثری ازجمله استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای، حذف چمن و استفاده برنامه ریزی شده از آب خروجی سیستم‌های تصفیه فاضلاب در فضای سبز شده است.
آیا مشکل آلودگی آب هم در واحد خود دارید و نوع مصرف آب در این واحد چگونه است؟
در کارخانجات سیمان عمده‌ترین آلودگی‌ها در بخش هوا می‌باشد و آلودگی آب گزارش نشده است. فاضلاب کارخانه از نوع بهداشتی و جهت تصفیه فاضلاب بهداشتی کارخانه نیز سیستم‌های تصفیه فاضلاب از نوع هوازی و بیولوژیکی (ایمهاف تانک) اجرا شده است که به‌صورت دوره‌ای و هر سه ماه یک‌بار توسط شرکت معتمد و به‌صورت مستمر توسط آزمایشگاه اداره حفاظت محیط‌زیست استان نمونه‌برداری و بر اساس نتایج این گزارشات تمامی پارامترهای سیستم‌های تصفیه فاضلاب مناسب و مطابق با استاندارد می‌باشد.
بسیاری از واحدها پسماند شهرها و روستاهای اطراف را تصفیه و از آن در واحد استفاده می‌نمایند. در مجموعه شما این کار انجام‌شده است؟
خیر با توجه به نیازمندی به تجهیزات جدید و تغییرات اساسی در خطوط تولید و مشکلات فعلی کشور، تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی واحدهای تولیدی در خصوص استفاده از پسماندها اقدام خاصی انجام نپذیرفته است.
تغییرات اکوسیستم از معضلات معادن و صنایع است در مورد واحد شما این امر آیا وجود دارد و راهکار شما برای حل این مورد چه بوده است؟
کنترل و کاهش آلودگی‌های ناشی از تولید سیمان، افزایش سهم تولید سیمان‌های سازگار با محیط‌زیست از راهکارهای سیمان کرمان جهت کاهش تغییرات اکوسیستم در کارخانه بوده است. با توجه به کنترل آلاینده‌های زیست‌محیطی و بررسی انجام‌شده در خصوص شعاع انتشار آلاینده‌ها کارخانه سیمان کرمان کمترین تاثیر را بر تغییرات اکوسیستم دارد. شایان ذکر است اصلی‌ترین معدن کارخانه هم‌جوار با کارخانه و برداشت از آن با برنامه‌ی عملیاتی علمی و مدون و به‌صورت استخراج سطحی و بدون نیاز به آتشباری و با کمترین عوارض زیست‌محیطی می‌باشد. از سایر اقدامات سیمان کرمان جهت حفاظت از خاک و جلوگیری از تغییرات اکوسیستم در معدن نیز موارد به شرح ذیل بوده است:
-تغییر نوع روش استخراج، کاهش برداشت سطحی و برداشت از سطوح عمیق‌تر
-استخراج ماده معدنی آلوویم معدن مارل کوه سرخ کارخانه بدون نیاز به آتشباری
-عدم برداشت مواد معدنی از تپه‌ها و زیستگاه‌های جانوران در محدوده مجاز معدن کارخانه
-رعایت قوانین و ضوابط زیست‌محیطی فعالیت‌های معدنی
• رعایت حداقل فواصل فعالیت استخراج و بهره‌برداری از مواد معدنی، نسبت به مراکز حساس به‌جز جاده‌ها
• میله گذاری محدوده‌های بهره‌برداری از معادن توسط وزارت صنایع و معادن
• رعایت حداکثر سطح و سینه کار مجاز بهره‌برداری و تعداد مجاز سینه کار در هر دوره بهره‌برداری
• اتخاذ تدابیر لازم و مستمر جهت جلوگی از انتشار گردوغبار ناشی از استخراج و تردد وسایل نقلیه و حمل‌ونقل مواد معدنی و عملیات خردایش
• رعایت نحوه و نوع استخراج با هماهنگی اداره صنعت، معدن و تجارت بر اساس طرح استخراج معدن کارخانه
شایان ذکر است طرح جامع مدیریت زیست‌محیطی کارخانه و معادن تدوین و در حال اجرا می‌باشد.
آیا واحد شما در منطقه‌ای که محل زندگی گونه گیاهی یا جانوری خاصی باشد واقع شده است؟ در مورد حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری در منطقه چه‌کارهایی انجام داده‌اید؟
بله کنترل و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی جهت کاهش عوارض زیست‌محیطی تولید سیمان بر مناطق روستایی و شهری همچنین گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه اطراف کارخانه بوده است.
این روزها شاهد هستیم که بسیاری از صنایع از تکنولوژی‌های فنی و جدید استفاده می‌کنند که سازگار محیط‌زیست است. آیا شما در این زمینه کاری انجام داده‌اید؟
طرح‌های اجرا شده جهت بهینه‌سازی خطوط تولید و تبدیل سیستم‌های فیلتراسیون و استفاده از فیلترهای جدید با این دیدگاه و مطابق آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا بوده است.
انرژی
این روزها شرکت‌های سیمانی به بهینه‌سازی مصرف انرژی توجه ویژه دارند و پرت انرژی خود را کم می‌کنند گاها از این انرژی‌ها هم‌زمان در عملیات دیگر چه برای داخل کارخانه یا جهت کارهای دیگر و صنایع دیگر استفاده می‌کنند آیا شما چنین مواردی را انجام داده‌اید؟
جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی اقدامات خوبی انجام‌شده است اما در زمینه استفاده از پرت انرژی حرارتی که عمدتا در بخش کوره‌ها ایجاد می‌گردد به دلیل نداشتن تکنولوژی بالا در این بخش‌ها بازیافت وجود نداشته و برای عملیاتی نمودن این موضوع نیاز به سرمایه‌گذاری و ارتقاء تکنولوژی کوره‌ها می‌باشد.
راهکار خود را در راستای کاهش انرژی بیان نمایید.
برخی از مواردی را که می‌توان به‌عنوان راهکار کاهش مصرف انرژی برشمرد.
۱- جهت کاهش مصرف انرژی حرارتی می‌توان با استفاده از تکنولوژی‌های روز تجهیزات پخت و آنالیز مستمر مواد ورودی به کوره که از فازهای مطالعاتی معدن شروع‌شده و در هرکدام از دپارتمان‌های سنگ‌شکن و آسیاب‌های مواد خام و کوره ادامه خواهد داشت اقدام نمود.
۲- استفاده از کنترل‌کننده‌های ولتاژ و فرکانس جهت کنترل دور موتورهای DC, AC
۳- استفاده از الکتروموتورهای با راندمان بالا
۴- استفاده از تجهیزات روشنایی کم‌مصرف و هوشمند سازی سیستم روشنایی
۵- کنترل دیماند مصرفی و کنترل بار سیلوهای انباشت مواد
۶- بکار گیری از ترانس‌های توزیع با راندمان بالا
از انرژی‌های پاک در واحد خود استفاده کرده‌اید؟
استفاده از انرژی‌های پاک نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و حمایت ارگان‌های دولتی جهت تولید و خرید انرژی تولیدی می‌باشد که تاکنون شرایط آن مهیا نگردیده است.
علت اینکه انرژی پاک و تجدید پذیر در کشور ما خیلی مقبول نیست را خیلی از واحدها قیمت پایین انرژی می‌دانند و برخی معتقدند که توان انرژی‌ها تجدید‌پذیر خیلی به درد صنایع نمی‌خورد نظر شما چیست؟
همان‌گونه که در بخش قبل ذکر گردید تولید انرژی پاک نیازمند سرمایه‌گذاری و تضمین خرید انرژی تولیدی از طرف وزارت نیرو با قیمتی که بازگشت سرمایه و هزینه‌های سرویس و نگهداری و تعمیرات واحدهای تولیدی را پوشش دهد می‌باشد که تا اکنون چنین شرایطی محقق نگردیده است. لازم به ذکر است که در صنایع صنعتی جهت راه‌اندازی و کارکرد تجهیزات نیاز به جریان راه‌اندازی و جریان کارکرد بالا داشته و انرژی‌های پاک هم‌اکنون توان تولید این انرژی را نداشته و سهم مصرف انرژی در بخش‌های روشنایی نیز در صنایع صنعتی پایین بوده و سرمایه‌گذاری جهت استفاده از انرژی‌های پاک برای مصارف انرژی مقرون به‌صرفه نیست.
آینده این انرژی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به اینکه انرژی‌های فسیلی رو به افول بوده و از منظر زیست‌محیطی نیز اثر مخربی دارند لذا نیاز مبرم به استفاده از انرژی‌های پاک می‌باشد. چشم‌انداز استفاده از انرژی‌های پاک روشن بوده و کلیه صنایع با فراهم آمدن شرایط ایجاد زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری و اجرایی و عملیاتی به‌سوی تولید و استفاده از انرژی‌های پاک گام بر خواهند داشت.
بسیاری از واحدها خود نیروگاه دارند و حتی به شبکه برق مازاد خود را می‌دهند. آیا شما چنین برنامه‌ای دارید؟
نیروگاه‌های تولید انرژی الکتریکی با دیزل‌های با سوخت فسیلی و گازی دارای هزینه‌های خرید واحد تولیدی و موانعی همچون تامین هزینه‌های سوخت مصرفی را داشته و در صورت حمایت دولت در قالب اعطاء تسهیلات کم‌بهره و با بازپرداخت بلندمدت و اختصاص سوخت یارانه‌ای و تضمین خرید انرژی تولیدی، گروه صنایع سیمان کرمان نیز می‌تواند در تولید این نوع از انرژی‌ها گام بردارد.
